ઉમાશંકર જોષી
(જન્મ: 21-7-1911; મૃત્યુ: 19-12-1988)
15[|ZY9
કવિ ઉમાશંકર જેઠાલાલ જોશીનો જન્મ હાલના અરવલ્લી જિલ્લાના બામણા ગામમાં થયો હતો.
કવિતા, વિવેચન, સંશોધન, એકપાત્રી નાટક, નવલકથા, નિબંધ, પ્રવાસ, નવલકથામાં તેમનું યોગદાન
પાત્ર, અનુવાદ અને સંપાદન નોંધપાત્ર રહ્યા છે. તેમના કાવ્યસંગ્રહો છે 'વિશ્વશાંતિ', 'ગંગોત્રી',
'નિશિથ', 'પ્રાસિના', 'ઐતિત્ય', 'વસંતવર્ષા', 'મહાપ્રસ્થાન', 'અભિજ્ઞા', 'ધારાવસ્ત્ર' અને 'સપ્તપદી'.
આ બધી કવિતાઓ 'સમગ્ર કવિતા' નામના એક જ પુસ્તકમાં પ્રકાશિત થઈ છે. ઊંડા-
પ્રકૃતિ, પ્રેમ, વિશ્વ શાંતિ, ધર્મ અને સંસ્કૃતિ જેવા જીવનના ગંભીર વિષયો તેમનામાં સારી રીતે પ્રગટ થયા છે
કવિતાઓ ની વૈવિધ્યતા સાથે તેમાં વિષયાસક્તતાની વિવિધ મુદ્રાઓ અંકિત છે
વિષય અનુશાર. તે જીવન અને જગતને પ્રાપ્ત કરવાનું લક્ષ્ય છે. 'પુરાણોમાં ગુજરાત' તેમનું સંશોધન પુસ્તક છે. 'અખો: એક અભ્યાસ', 'શૈલી
અને સ્વરૂપ', 'સમસંવેદન', 'કવિની સાધના', 'શ્રી અને સૌરભ', 'કવિની શ્રદ્ધા' તેમના ભાષ્યો છે. 'શ્રાવણી મેલો'
અને 'વિસામો' તેમની નવલકથાઓ છે. 'ગોષ્ઠી' અને 'ઉઘાડી બારી' તેમના હળવા-ગંભીર નિબંધોનો સંગ્રહ છે. 'આંદામાનમાં મોર', 'યુરોપયાત્રા',
'54 ડેઝ ઇન ચાઇના' અને 'યાત્રી' તેમના પ્રવાસ પુસ્તકો છે. 'સપના ભારા' અને 'હવેલી' સિંગલ્સના કલેક્શન છે. ના બે વોલ્યુમો
'ઈમેજીસ ઇન ધ હાર્ટ', 'ઈસામુ શિદા અને અન્ય' તેમના જીવનચરિત્ર નિબંધોના સંગ્રહ છે.
તેમને રણજીતરામ સુવર્ણચંદ્રકથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. કન્નડ કવિ પુટપ્પા સાથે સંયુક્ત રીતે તેમનો 'નિશીથ' કાવ્યસંગ્રહ
ભારતીય જ્ઞાનપીઠ એવોર્ડ જીત્યો. 'કવિની શ્રદ્ધા' પુસ્તકને દિલ્હી સાહિત્ય અકાદમીનો પુરસ્કાર મળ્યો. તરીકે સેવા આપી હતી
ગુજરાત યુનિવર્સિટી અને વિશ્વભારતી જેવી સંસ્થાઓના કુલપતિ.
કૌરવોના મૃત્યુ પછી, જ્યારે પાંડવો શોકમાં બેઠા હતા, ત્યારે યુધિષ્ઠિર, નારદજી સાથે સંવાદમાં
અને વ્યાસ, કહે છે, 'સત્તા માટે લડતા કૂતરાઓની જેમ મૃત્યુ પામ્યા!' કૌરવોમાં વેરભાવ નાબૂદ કરવાને બદલે, તેઓ
તેમને ખતમ કર્યા. પાંડવો, દ્રૌપદી, કૃષ્ણ, વ્યાસ, વગેરે યુધિષ્ઠિરને આવા ઊંડા શોકમાં સમજાવે છે; પણ લડવાને બદલે
દુર્યોધનના ઘમંડ અને નિર્લજ્જ નિર્દયતા, યુધિષ્ઠિર પાસે તેના શરીર સાથે લડવાની લક્ઝરી છે. આથી, ધ
શોક કરનારાઓ માને છે કે તેઓ તેમના સંબંધીઓની ચીસો સાંભળી રહ્યા છે. સુર્વે યુધિષ્ઠિરને બહાર લાવવા સમજાવે છે, જે છે
આવા યુદ્ધમાં ડૂબી ગયા. યુધિષ્ઠિરની દાર્શનિક દલીલો તેમનું ઊંડું જ્ઞાન અને દુઃખની ભાવના દર્શાવે છે.
0 Comments:
Post a Comment